Házirgi kúnde hayal-qızlardıń huqıqları menen erkinliklerin qorǵaw máselesine ayrıqsha itibar qaratılmaqta.

Sonıń ishinde, milliy nızamshılıq bazası xalıqaralıq huqıqtıń ulıwma tán alınǵan normaları bekkemlenip barmaqta. Ózbekstan tariyxında birinshi márte 2019-jıl 2-sentyabrde “Hayal-qızlar hám er adamlar ushın teń huqıqlar menen imkaniyatlar kepillikleri haqqında”ǵı 562-sanlı hám “Hayal-qızlarǵa kúsh kórsetiw hám zorlıqtan qorǵaw haqqında” ǵı 561-sanlı nızamlar qabıl etildi.

Bul nızam hújjetleri hayal-qızlardı turmısta, jumıs orınlarında, bilimlendiriw mákemelerinde hám basqa da orınlarda kúsh kórsetiw hám zorlıqtan qorǵaw tarawındaǵı qatnasıqlardı da tártipke saladı. Kúsh kórsetiw hám zorlıqtı basınan ótkergen shaxslardı qorǵaw, jámiette hayal-qızlarǵa bolǵan kúsh kórsetiw hám zorlıqtıń hár qanday túrine múnásibet ortalıǵın engiziwdi kepilleydi.

Sonday-aq, 2019-jılı zorlıqtan jábirlengen hayal-qızlar ushın “qorǵaw orderi” institutı engizildi. Qorǵaw orderi kúsh kórsetiw hám zorlıqtan jábirlengen hayal-qızlarǵa mámleketlik qorǵawdı beriwshi hújjet esaplanadı. Hayal-qızlar hám balalardıń huqıqları menen nızamlı máplerin isenimli qorǵaw sistemasınıń bunnan bılay da jetilistiriliwi múnásibeti menen Ózbekstan Respublikasınıń ayırım nızam hújjetlerine ózgerisler hám qosımshalar kirgiziw haqqındaǵı nızam ámelge kirgizildi. Bul hújjet búgingi kúnde huqıqtı qollanıw ámeliyatında hayal-qızlardıń huqıqları, erkinlikleri hám nızamlı máplerin isenimli qorǵaw menen baylanıslı máselelerde bir qatar mashqalalardıń bar ekenligin, atap aytqanda, kúsh kórsetiw hám zorlıqtan jábirlengen shaxsqa mámleketlik qorǵawdı beriwshi orderdiń ámel etiw múddeti (30 kún) hayal-qızlardıń huqıqları menen nızamlı máplerin jeterli dárejede qorǵawdı támiyinlew imkaniyatın bermegenligi sebep sıpatında bayan etilgen. Qabıl etilgen nızam menen bolsa endi hayal-qızlarǵa basım ótkeriw hám zorlıqtan qorǵaw orderiniń múddeti bir jılǵa shekem jınayat isleri boyınsha sudlar tárepinen sozdırılıwı belgilep qoyıldı.

Qorǵaw orderi berilgen kópshilik hayal-qızlar qayta zorlıqqa ushıraǵan. Qorǵaw orderiniń ámel etiw múddetin sozıw haqqındaǵı ótinish boyınsha toplanǵan material sudqa kelip túsken waqıttan baslap 24 saat ishinde jabıq sud májilisinde jábirleniwshi hám zorlıq islegen shaxstıń qatnasıwında kórip shıǵıladı. Sudya is materialları menen tanısıp shıǵıp, is juwmaǵı boyınsha qarar qabıl etedi. Bul qararda qorǵaw orderiniń ámel etiw múddetin sozıw haqqındaǵı qarar qabıl etilgen waqıt hám orın haqqındaǵı maǵlıwmatlar, qarardı qabıl etken sudtıń atı, sudyanıń, táreplerdiń, iste qatnasıwshı basqa da shaxslardıń familiyası, atı hám ákesiniń atı, sonday-aq, shuǵıllanıwdıń túri hám jasaw ornı, qorǵaw orderiniń ámel etiw múddetin sozıw haqqındaǵı qarardı qabıl etiw ushın tiykar bolıp xızmet etken jaǵdaylar kórsetiledi.

Nızamda bul múddetlerdiń bir jılǵa shekem belgileniwi hayal-qızlarımızǵa jeterli dárejede psixologiyalıq, sociallıq, huqıqıy járdem beriliwi hám jumıs penen támiyinlenetuǵınlıǵı hám huqıqbuzarlıqlar kemeywine alıp keledi.

K.R.Babanazarov, Nókis rayonlararalıq sudınıń sudyası.