Welcome to muynak   Click to listen highlighted text! Welcome to muynak

Moynaq rayonı tariyxı

Moynaq rayonı – Qaraqalpaqstan Respublikasınıń arqa rayonı. 1931-jılı 31-iyulde duzilgen. Ámiwdáriya deltası, Aral teńiziniń qublasındaǵı aymaqlardı iyeleydi. Qaraózek, Shımbay, Bozataw rayonları, Qazaqstan Respublikasınıń Aqtóbe, Qızıorda wálayatları menen shegaralas. Maydanı 37,88 mıń kilometr kvadrat. Xalqı 33,4 mıń adam. Rayonda 7 awıl puqaralar jıyını (Ushsay, Tikózek, Bozataw, Mádeli, Hákim ata, Qızıljar, Qazaqdáriya) hám rayon orayı Moynaq qalasında jaylasqan 5 mákan puqaralar jıyını (Moynaq, Aral, Jayhun, Tallızek, Doslıq) bar. Orayı – Moynaq qalası. Rayon aymaǵınıń tiykarǵı bólegi Aral teńiziniń qurıǵan ultanı (Aral qum) hám Ámiwdárya deltasındaǵı kóllerden ibarat. Rayonnıń xojalıq hám mádeniy orayı – Moynaq qalası. Sońǵı jıllarda deltadaǵı burın suw basıp jatırǵan ayırım jerler ózlestirilip, egin egilmekte. Qurılıs materiallarınan tas, qum, saz bar. Íqlımı keskin kontinental. Ortasha tempatura yanvarda 7,14 gradus, iyulde bolsa 26,3 gradus. Vegetaciya dáwiri 213 kun. Jıllıq ortasha jawın 105 mm, tiykarınan báhár hám qısta jawadı. Rayonda Sudoche, Jaltırbas, Maqpal, Zakir, Sarıbas, Sorkól, Kóksuw hám birqansha mayda kóller bar. Ámiwdáryanıń Aralǵa quyatuǵın bólegi de usı rayon aymaǵında. Topıraqları batpaq-otlaq, allyuvial dáwir topıraǵı. 143,18 mıń gektar jer otlaq hám jaylaw (tiykarınan qamıszarlar – pishenzarlar) jabayı ósimliklerden qamıs-pishen, qoǵa, torańǵıl, terek, jiyde, jıńǵıl, jantaq, shengel hám basqalar ósedi. Moynaq rayonı Ózbekstandaǵı haywanat dunyasına bay rayonlardan. Balıqtıń 30 dan artıq turi bar. (jalınbalıq, aqmarqa, shortan, dónmańlay, amur, taran, ılaqa, alabuǵa, suwen, torta, bórge, sazan, shabaq hám basqalar). Ondatra ásirese ulken áhmiyetke iye. Quslardıń 80 nen zıyat turi (uyrek, ǵaz, qırǵawıl, aqquw, qutan, birqazan, qarabay, shaǵala, flamingo hám basqalar). Sut emiziwshilerden dońız, qasqır, saǵal, porsıq, qoyan bar.

Xalqı kóp milletli. Qaraqalpaq, ózbek, qazaq, rus, tatar, koreys, turkmen hám basqa milletler wákilleri jasaydı. Xalıqtıń ortasha tıǵızlıǵı 1 kvadrat kilometrge 1 adamnan azıraq. Xojaalıǵı rayonda balıqshılıq, diyxanshılıq hám sharwashılıw xojalıqları bar. Sanaat kárxanaları Moynaq qalası hám Ushsay aymáǵında jaylasqan. Ulıwma egin maydanı 1323 gektar. Sonnan 938 gektar ǵálle tiykarınan biyday, salı, 80 gektar kartochka, jemis hám palız, 305 gektar maydanı ot-jemlik eginler menen bánt. Rayonnıń jámiyetlik hám jeke xojalıqlarında 9,16 mıń bas qara mal, 750 ge jaqın jılqı bar.

Rayonnıń tiykarǵı transportı avia hám avtotransport. Hawa hám avtomobil transportınan keń paydalanıladı. Qońırat – Beyneq temir jolı rayondı Qazaqstan Respublikası hám Rossiya federaciyası menen baylanıstıradı. Rayondaǵı 18 ulıwma orta bilim beriw mektebinde 5467 oqıwshı bilim aladı. Bunnan tısqarı Moynaq kásip-óner mektebi (156 oqıwshı) xızmet kórsetedi.  Rayonda 25 kitapxana bar. Rayonlıq Medicina birlespesine qaraslı 7 Medicina mákemelerinde 292 Shıpaker islemekte.

Moynaq rayonı – Qaraqalpaqstan Respublikasınıń arqa batısında jaylasqan hákimshilik birligi. Arqada Aral teńizi jaylasqan.

Skip to content Click to listen highlighted text!